Bushido
Bushido
De ontwikkeling van een krijgerscode begint vanaf het moment dat in een samenleving de krijgerklasse meer macht en verantwoordelijkheden verwerft waardoor de behoefte ontstaat deze d.m.v. morele codes te reguleren en sociaal aanvaardbaar te maken. In India noemt men deze code de ksatra-dharma, en China spreekt men over wu-te en in Japan over bushido. In Japan werd de gedragscode voor de krijger in erg grote mate gecodificeerd en geïdealiseerd.Bushido (let. ‘de weg van de Bushi/Samoerai’) was eeuwenlang de levensfilosofie van de Japanse samoerai. Deze onderscheid 7 deugden, rechtvaardigheid en moed —de bushi verkoos de dood boven de terugtocht of nederlaag, welwillendheid, hoffelijkheid, waarheidsliefde —liegen was eerloos—,
De ontwikkeling van een krijgerscode begint vanaf het moment dat in een samenleving de krijgerklasse meer macht en verantwoordelijkheden verwerft waardoor de behoefte ontstaat deze d.m.v. morele codes te reguleren en sociaal aanvaardbaar te maken. In India noemt men deze code de ksatra-dharma, en China spreekt men over wu-te en in Japan over bushido. In Japan werd de gedragscode voor de krijger in erg grote mate gecodificeerd en geïdealiseerd.Bushido (let. ‘de weg van de Bushi/Samoerai’) was eeuwenlang de levensfilosofie van de Japanse samoerai. Deze onderscheid 7 deugden, rechtvaardigheid en moed —de bushi verkoos de dood boven de terugtocht of nederlaag, welwillendheid, hoffelijkheid, waarheidsliefde —liegen was eerloos—,
eer —op het doden ter bescherming van iemands eer stond geen straf—, loyaliteit —aan de meester—.In den beginne was het vak van de bushi, bugei of bu-jutsu (let. krijgskunst) louter een middel om tegenstanders uit te schakelen of te controleren. Bu-jutsu ontwikkelt zich naar bu-do wanneer de samoerai zijn kunst van een moreel kader voorziet. Dit is het stadium ‘do’: ‘de weg van de krijger’, bu-do of bushi-do. Het woord ‘bu’ van ‘bu-do’ is geschreven met het Chinese karakter voor ‘stop’ binnenin een ander karakter dat twee gekruiste hellebaarden aanduidt wat samen ‘een conflict stoppen’/ ‘de wapens stoppen’ betekent, dus het beëindigen van geweld. Budo is een krijgskunst met een morele code, als zelfontwikkeling, als kunstbeoefening met als doel het beëindigen van geweld.
Bushido is sterk gefundeerd in het zenboeddhisme. Er waren niet veel compromissen nodig om zen tot de levensstijl van de samoerai te maken. Zijn directheid, slagvaardigheid en spontaniteit, discipline en eenvoudige levensstijl, zijn doodsverachting en adel waren op het lijf van de samoerai geschreven. Zen’s grootste bijdrage aan de samoerai-cultuur lag in concepten als ‘mushin no shin’ (geest van de geesteloosheid). Hiermee kon de krijger zijn geest ‘ledigen’ en immuun worden voor storingen van buitenaf. Door zen kwam het aspect van ‘innerlijke vrede’ sterk op de voorgrond; een geest die de werkelijkheid weerspiegeld als stilstaand water, een gevoelsleven in innerlijk evenwicht, innerlijke rust.
Samurai films
‘De Zeven Samoerai’, (‘Shichinin No Samurai’) 1954 Akira Kurosawa. Uberklassiek en tijdloos meesterwerk van Japans meest bekende filmmaker Akira Kurosawa. ‘Seven Samurai’ speelt zich af in het feodale, 16e-eeuwse Japan, dat wordt geteisterd door oorlogen en rondtrekkende bendes. De film begint als één van die bendes een dorp aandoet, maar besluit terug te komen voor plunderingen als er geoogst is. Een dorpeling beluistert dit gesprek en de dorpsoudste gaat op zoek naar werkloze samoerai, die het dorp willen verdedigen in ruil voor voedsel. Zij vinden een oudere, moegestreden samoerai, die sympathie opvat voor de weerloze dorpelingen en op hun verzoek ingaat. Hij rekruteert vijf andere samoerai en één meldt zichzelf aan: de onervaren, maar zelfbewuste Kikuchiyo (Toshiro Mifune). De zeven zijn ervaren vechters, maar weten dat zij een grote overmacht moeten trotseren. Seven Samurai is een epische vertelling waarin kameraadschap, opofferingsgezindheid en individuele moed wordt geplaatst tegenover de gruwelen van oorlog en rechteloosheid. Seven Samurai was in zijn tijd baanbrekend en een inspiratie voor een heel genre actie- en avonturenfilms die later gemaakt werden. Zo is het bijvoorbeeld leuk om te zien hoe de ervaren samoeraileider en de kromlopende oude dorpswijze vrijwel letterlijk zijn terug te zien in ‘Star Wars’ in de vorm van Ben Kenobi en Yoda, wat inmiddels op hun beurt wereldwijd synoniemen zijn geworden voor ‘mentor’ en ‘oude wijze’. Daarnaast zijn Kurosawa’s lange close-ups van moeilijk kijkende stoere hoofdpersonen zelfs de inspiratie geweest voor een heel genre op zich, namelijk de spaghettiwestern.
Het verhaal van ‘Zatoichi’ is oorspronkelijk bedacht door de schrijver Kan Shimozawa en is wel 26 keer verfilmd en verwerkt tot een tv-serie. In 2003 maakte Takeshi Kitano een Zatoichi film. Zatoichi is de naam van een blinde samoerai die in 19e eeuws Japan door het land trekt en in zijn onderhoud voorziet als o.a. masseur, acupuncturist en door te zingen en te dansen. Behalve dat is hij ook een uitzonderlijk goede zwaardvechter met een superieur zwaard gemaakt door een meester zwaardsmid. Zatoichi beschermt de zwakke tegen de yakuza en tegen onrechtvaardigheid in het algemeen. Zijn vaardigheden zijn enorm en hij gebruikt net als in Musashi’s Nito Ichi stijl van zwaardvechten twee zwaarden tegelijk. Hij heeft zeer goed ontwikkelde zintuigen en een onfeilbare intuïtie. Hoewel hij niet kan zien, hoort en ruikt hij beter dan anderen.
Zijn proprioceptieve waarneming is meer dan gemiddeld ontwikkeld (proprioceptie; ‘zelfwaarneming’) en maakt dat hij uiteindelijk iedereen te slim af en onverslaanbaar is. Zatoichi tag line is ‘Darkness is my advantage’.
Proprioceptie (‘zelfwaarneming’, uit het Latijn) is een neurologische term voor het vermogen van een persoon om de positie van het eigen lichaam en lichaamsdelen waar te nemen. Prikkels uit onze omgeving en uit het lichaam worden door de zintuigcellen en onze zenuwuiteinden via de sensorische zenuwen naar het centraal zenuwstelsel (CZS) geleid (exteroceptieve en proprioceptieve prikkels). Als antwoord gaat van het CZS via motorische zenuwen een bevel uit naar de spieren. Voor controle en regeling van het antwoord van de spier gaat via sensibele zenuwen een terugkoppeling naar het CZS. Proprioceptieve waarneming verschaft het individu informatie over het eigen lichaam, zoals de stand, beweging en tonus van de ledematen, gewrichten en pezen, het gevoel van ‘zwaarte’ in sommige lichaamsdelen, en vermoeidheid of alertheid van de spieren. Proprioceptieve waarneming speelt bijgevolg een belangrijke rol in de opbouw van het lichaamsbesef, en maakt terugkoppeling mogelijk. Bron: Rugby Club Leuven.
‘Kill Bill’ (Quentin Tarantino 2003), een hedendaags samoerai-drama over wraak met hommages aan vroegere filmgenres, zoals Hong Kong martial arts films, Japanse Yakusa- en samoerai films en Italiaanse spaghettiwesterns. Een vrouw zint op wraak op een groep mensen, streept ze een voor een van haar dodenlijst nadat ze ze heeft vermoord. Het thema vertoont sterke gelijkenis met de Japanse film uit 1973; Lady Snowblood, waarin een vrouw eveneens de gang vermoord die haar familie ombracht: ‘revenge is a dish best served cold’.
De film ‘Lady Snowblood’, (Toshiya Fujita, 1973) is gebaseerd op de gelijknamige manga (geschreven door Kazuo Koike en geïllustreerd door Kazuo Kamimura) en speelt zich af in 19e -eeuws Japan. ‘Dit samoerai-meesterwerkje was vergeten totdat Quentin Tarantino er de openingsmuziek en hele scènes uit kopieerde voor zijn Kill Bill tweeluik. Van buiten is de blankheid van 19e-eeuwse Yuki Kashima (Kaji) als van een onschuldige lelie, maar van binnen is zij witheet van woede. In haar parasol zit een zwaard, waarmee zij een voor een de criminelen doodt die zij verantwoordelijk acht voor de moord op haar vader en de verkrachting van haar moeder.
Actie is in Shurayuki-hime vaak realistisch, met spuitend bloed en bewegende schoudercamera, terwijl de stille beelden dromerig schoon zijn en de tijd bieden voor vraagtekens bij wraak.’ Bron: Cinema.vpro.
In 1974 volgde een tweede Shurayuki-hime-film: ‘Lady Snowblood 2: Love Song of Vengeance’.
Partial English translation of the Lady Snowblood theme song:
Begrieving snow falls in the dead morning
Stray dog’s howls and the footsteps of geta pierce the air.
I walk with the weight of the Milky Way on my shoulders
But an umbrella that holds onto the darkness is all there is.
I’m a woman who walks on the brink of life and death
Who’s emptied my tears many moons ago.
All the compassion, tears and dreams –
The snowy nights and tomorrow hold no meaning.
I’ve immersed my body in the river of vengeance
And thrown away my womanhood many moons ago.
Bushido literatuur
Nihon Shoki
Een vroege schepping van het concept van het Japanse zelfbeeld van ‘de ideale strijder’ vind men in de uitgebreide literaire optekening van de geschiedenis van Japan in het jaar 720 in het boek ‘Nihon Shoki’ (De Kronieken van Japan). Net als in het boek ‘Kojiki’ (Notities omtrent Oude gebeurtenissen), geschreven in 712 en daarmee het oudste, bewaard gebleven historische boek over de geschiedenis van Japan vanaf het ontstaan van Japan tot aan de eigen tijd, begint het met een serie mythen, en continueert met beschrijvingen van hedendaagse gebeurtenissen. De Nihon Shoki was in opdracht van keizer Temmu (de 40e keizer van Japan die regeerde van 672-686) geschreven en verhaalt over de rijken van alle keizers die aan de macht zijn geweest in Yamato (term waarmee het oude Japan wordt aangeduid) t/m keizerin Jito (die na de dood van keizer Temmu, als 41e keizer(in) 11 jaar regeerde van 686 tot 697), met een focus op de verdienste van de deugdzame heersers en de fouten van de slechteriken. De Nihon Shoki is volledig in het Chinees opgesteld. De Kojiki is een mondelinge overlevering van een vrouw, Hieda no Are, die is opgetekend in het Japans, het Japanse schrift bestond toen nog niet en men gebruikte Chinese tekens om de tekst op te stellen, de Kojiki is daarom zeer moeilijk leesbaar. Beide boeken beschrijven de legende van Yamato Takeru, zoon van keizer Keiko. Hij kan worden beschouwd als het eerste ruwe ideaal van de opkomende Japanse strijder. Hij is eerlijk en loyaal, hakt zij vaders vijanden ‘als meloenen’ in mootjes, is onbuigzaam en toch niet ongevoelig..
Keizer Jimmu (‘Goddelijke Krijger’) is de mythische stichter van Japan en wordt gezien als een directe afstammeling van de Shinto zonnegodin Amaterasu uit de Japanse mythologie. Volgens de legende zou hij vanuit Hyuga in zuid Kyushu langs de kust van Kyushu, en door de binnenlandse zee naar de streek tussen Nara op Honshu in centraal Japan zijn gevaren. Daar deed hij een inval, maar werd door de lokale bevolking verslagen. Hij ging rond het schiereiland Ise voor hij een tweede aanval deed. Dit keer slaagde hij wel. Hij bouwde een paleis in de Yamato-vlakte een idyllisch oord omringt door bergen en valleien gelegen bij de binnenlandse Seta zee, de stad Nara en het Biwa meer, én een belangrijk gebied in de Japanse mythologie; de Yamato-vlakte wordt beschouwd als de ontstaansplek van Japan. Het volgende jaar op 11 februari 660v. Chr., liet Jimmu zich tot 1e Keizer van Yamato uitroepen en stichtte hij de Yamato-dynastie.
Nihon Shoki
Een vroege schepping van het concept van het Japanse zelfbeeld van ‘de ideale strijder’ vind men in de uitgebreide literaire optekening van de geschiedenis van Japan in het jaar 720 in het boek ‘Nihon Shoki’ (De Kronieken van Japan). Net als in het boek ‘Kojiki’ (Notities omtrent Oude gebeurtenissen), geschreven in 712 en daarmee het oudste, bewaard gebleven historische boek over de geschiedenis van Japan vanaf het ontstaan van Japan tot aan de eigen tijd, begint het met een serie mythen, en continueert met beschrijvingen van hedendaagse gebeurtenissen. De Nihon Shoki was in opdracht van keizer Temmu (de 40e keizer van Japan die regeerde van 672-686) geschreven en verhaalt over de rijken van alle keizers die aan de macht zijn geweest in Yamato (term waarmee het oude Japan wordt aangeduid) t/m keizerin Jito (die na de dood van keizer Temmu, als 41e keizer(in) 11 jaar regeerde van 686 tot 697), met een focus op de verdienste van de deugdzame heersers en de fouten van de slechteriken. De Nihon Shoki is volledig in het Chinees opgesteld. De Kojiki is een mondelinge overlevering van een vrouw, Hieda no Are, die is opgetekend in het Japans, het Japanse schrift bestond toen nog niet en men gebruikte Chinese tekens om de tekst op te stellen, de Kojiki is daarom zeer moeilijk leesbaar. Beide boeken beschrijven de legende van Yamato Takeru, zoon van keizer Keiko. Hij kan worden beschouwd als het eerste ruwe ideaal van de opkomende Japanse strijder. Hij is eerlijk en loyaal, hakt zij vaders vijanden ‘als meloenen’ in mootjes, is onbuigzaam en toch niet ongevoelig..
Keizer Jimmu (‘Goddelijke Krijger’) is de mythische stichter van Japan en wordt gezien als een directe afstammeling van de Shinto zonnegodin Amaterasu uit de Japanse mythologie. Volgens de legende zou hij vanuit Hyuga in zuid Kyushu langs de kust van Kyushu, en door de binnenlandse zee naar de streek tussen Nara op Honshu in centraal Japan zijn gevaren. Daar deed hij een inval, maar werd door de lokale bevolking verslagen. Hij ging rond het schiereiland Ise voor hij een tweede aanval deed. Dit keer slaagde hij wel. Hij bouwde een paleis in de Yamato-vlakte een idyllisch oord omringt door bergen en valleien gelegen bij de binnenlandse Seta zee, de stad Nara en het Biwa meer, én een belangrijk gebied in de Japanse mythologie; de Yamato-vlakte wordt beschouwd als de ontstaansplek van Japan. Het volgende jaar op 11 februari 660v. Chr., liet Jimmu zich tot 1e Keizer van Yamato uitroepen en stichtte hij de Yamato-dynastie.
‘Portret van de jonge prins Usu van Yamato (Yamato Takeru), ‘Moon of the enemy’s lair’ van Yoshitoshi Tsukioka ca. 1886. Keizer Keiko zond zijn zoon prins Usu van Yamato naar het westen van het land, naar de twee rebellerende broers Kumaso die de macht van de keizer niet langer erkende. De broers gaven een feestje. Om ongehinderd binnen te kunnen komen verkleedde Usu zich als meisje. Hij was namelijk pas 16 jaar oud en met zijn haar los en vrouwenkleren aan, kon hij zo voor een meisje doorgaan. Eenmaal binnen trok hij snel de aandacht van de Kumaso broers en zij zetten Usu tussen hen in. Toen het feest al een hele tijd bezig was, trok Usu zijn zwaard en doodde hen.
Yoshitoshi Tsukioka: ‘Yoshitoshi’s moedige krijgers: Yamato Takeru, verkleed als een vrouw, valt het hoofd van de Kumaso rebellen aan’. 1883
Heike Monogatari
Het beeld van de gecultiveerde krijger als rolmodel werd helder neergezet in de ‘Heike Monogatari’ (‘Het Verhaal van de Heike’), een pseudo-historisch samoerai relaas over de burgeroorlog om de heerschappij van Japan tussen de Taira- (of Heike) en Minamoto (of Genji) clans aan het eind van de 12e eeuw in de zogenaamde Genpei oorlog (1180-1185) die uiteindelijk resulteerde in de val van de Taira clan die over Japan heerste gedurende de Heian periode (794 tot 1185) en de Minamoto familie (weer) aan de macht hielp.
Het is het bekendste voorbeeld van de gunki monogatari; ‘militaire vertelling’, een literair genre dat eind 12e eeuw in zwang raakte toen de samoerai klasse in omvang en kracht toenam, en hoofdzakelijk populariteit genoot in de Kamakura (1185-1333) en de Muaromachi (1333-1573) perioden, tijden waarin de bushido literatuur rijkelijk existeerde. De Heike Monogatari werd voorgedragen door biwa hoshi, blinde ‘luitmonniken’ en kan niet worden toegeschreven aan een enkele auteur maar is het resultaat van een lange traditie van orale overlevering.
De periode van de vroege ontwikkeling van bushido bevat al een sterk patriottisme alsmede het concept van totale loyaliteit en blinde gehoorzaamheid aan de keizer en zijn shogun, feodale landeigenaren of hogergeplaatste samoerai. (De term samoerai refereert aan het werkwoord ‘saburau’ dat oorspronkelijk ‘het dienen van een persoon van de hoogste maatschappelijke rang’ betekent. Later wordt de uitspraak saburai. Aan het eind van de 12e-eeuw wordt saburai synoniem met bushi en wordt de term nauw geassocieerd met het midden en hoge echelon van de krijgerklasse.)
En ook, de nobele samoeraidood op het slagveld –voor de goede zaak van de meester– komt ook sterk terug in de deze vroege periode. Deze loyaliteit is sterk verbonden aan het concept van persoonlijke eer; samoerai verkiezen de dood met postume verering boven leven met een beschadigde naam. Het rigide loyaliteitsconcept van bushido wijst compassie wanneer het in strijd is met plicht af. Dit wordt geïllustreerd in de Heike Monogatari wanneer een jonge Genji krijger Yushikige zich tegen Takahashi keert en hem dood, ondanks het feit dat laatstgenoemde net zijn leven heeft gespaard vanwege Yushikige’s jeugdige gelijkenis met zijn zoon. Yushikige’s eenduidige loyaliteit aan zijn kamp gaat ten koste van compassie. Terwijl mededogen voor een jeugdige tegenstander vanwege vaderlijke affectie een vaak terugkerend refrein is in het plot van de militaire Monogatari, weegt trouw aan de loyaliteitscode zwaarder. Bushido dicteert een handelswijze die samoerai dienen uit te voeren ongeacht hun persoonlijke gevoelens of inclinaties.
Een voorbeeld van deze klassieke strijd tussen ‘plicht’ en ‘verlangen’ vindt men eveneens in de Heike Monogatari in het tragische verhaal van ‘de dood van Atsumori’. Toen Atsumori nog maar 15 jaar oud was werd hij in de slag bij Ichi-no-Tani (1184) door de Minamoto krijger Kumagai Naozane gedood. Kumagai, een oudere doorgewinterde samoerai had echter grote wroeging over zijn actie daar zijn zoon van ongeveer dezelfde leeftijd als Atsumori onlangs gewond was geraakt, en hoewel het maar een kleine verwonding was onderging Kumagai de gewaarwording van angst en pijn van een vader die zijn zoon voor zijn ogen gedood of gewond ziet worden. Atsumori wordt net als vele van zijn Taira broeders geportretteerd als een hoveling en dichter, niet echt voorbereid op de oorlog. Hij had tijdens het gevecht een fluit bij zich, een bewijs van zijn vredige en hoofse natuur alsmede van zijn jeugd en naïviteit. Kumagai merkt ook op dat geen van zijn mede Genji (Minamoto) samoerai zo waren gevormd dat zij een oorlog tegemoet zouden treden met een fluit.
De middeleeuwse Monogatari beschrijven de samoerai vergeleken met hun voorgangers van de Heian periode –die vooral diende als historische verslagen van de oorlog– vanuit een uniek perspectief, namelijk dat van de direct bij de oorlog betrokken personen. De gedachten en ervaringen van de individuele krijgers staan centraal, en hoewel de helden vaak geïdealiseerd en opgehemeld worden is er ook vaak sympathie en mededogen voor de verslagen krijgers. Opvallend in het verhaal van Heike is dat de grootsheid van de ondergang van het drama van de Taira nederlaag wordt verheerlijkt.
De periode van de vroege ontwikkeling van bushido bevat al een sterk patriottisme alsmede het concept van totale loyaliteit en blinde gehoorzaamheid aan de keizer en zijn shogun, feodale landeigenaren of hogergeplaatste samoerai. (De term samoerai refereert aan het werkwoord ‘saburau’ dat oorspronkelijk ‘het dienen van een persoon van de hoogste maatschappelijke rang’ betekent. Later wordt de uitspraak saburai. Aan het eind van de 12e-eeuw wordt saburai synoniem met bushi en wordt de term nauw geassocieerd met het midden en hoge echelon van de krijgerklasse.)
En ook, de nobele samoeraidood op het slagveld –voor de goede zaak van de meester– komt ook sterk terug in de deze vroege periode. Deze loyaliteit is sterk verbonden aan het concept van persoonlijke eer; samoerai verkiezen de dood met postume verering boven leven met een beschadigde naam. Het rigide loyaliteitsconcept van bushido wijst compassie wanneer het in strijd is met plicht af. Dit wordt geïllustreerd in de Heike Monogatari wanneer een jonge Genji krijger Yushikige zich tegen Takahashi keert en hem dood, ondanks het feit dat laatstgenoemde net zijn leven heeft gespaard vanwege Yushikige’s jeugdige gelijkenis met zijn zoon. Yushikige’s eenduidige loyaliteit aan zijn kamp gaat ten koste van compassie. Terwijl mededogen voor een jeugdige tegenstander vanwege vaderlijke affectie een vaak terugkerend refrein is in het plot van de militaire Monogatari, weegt trouw aan de loyaliteitscode zwaarder. Bushido dicteert een handelswijze die samoerai dienen uit te voeren ongeacht hun persoonlijke gevoelens of inclinaties.
Een voorbeeld van deze klassieke strijd tussen ‘plicht’ en ‘verlangen’ vindt men eveneens in de Heike Monogatari in het tragische verhaal van ‘de dood van Atsumori’. Toen Atsumori nog maar 15 jaar oud was werd hij in de slag bij Ichi-no-Tani (1184) door de Minamoto krijger Kumagai Naozane gedood. Kumagai, een oudere doorgewinterde samoerai had echter grote wroeging over zijn actie daar zijn zoon van ongeveer dezelfde leeftijd als Atsumori onlangs gewond was geraakt, en hoewel het maar een kleine verwonding was onderging Kumagai de gewaarwording van angst en pijn van een vader die zijn zoon voor zijn ogen gedood of gewond ziet worden. Atsumori wordt net als vele van zijn Taira broeders geportretteerd als een hoveling en dichter, niet echt voorbereid op de oorlog. Hij had tijdens het gevecht een fluit bij zich, een bewijs van zijn vredige en hoofse natuur alsmede van zijn jeugd en naïviteit. Kumagai merkt ook op dat geen van zijn mede Genji (Minamoto) samoerai zo waren gevormd dat zij een oorlog tegemoet zouden treden met een fluit.
De middeleeuwse Monogatari beschrijven de samoerai vergeleken met hun voorgangers van de Heian periode –die vooral diende als historische verslagen van de oorlog– vanuit een uniek perspectief, namelijk dat van de direct bij de oorlog betrokken personen. De gedachten en ervaringen van de individuele krijgers staan centraal, en hoewel de helden vaak geïdealiseerd en opgehemeld worden is er ook vaak sympathie en mededogen voor de verslagen krijgers. Opvallend in het verhaal van Heike is dat de grootsheid van de ondergang van het drama van de Taira nederlaag wordt verheerlijkt.
Van Edoperiode (1603-1868) tot de val van het shogunaat.
In Japan’s vreedzame Edoperiode of Takugawa-periode (1603-1868) wordt het bushido verder verfijnd en ontwikkeld, en begint de ontwikkeling van de overgang van vechtkunst naar gecultiveerde vechtkunst. Het driehonderdjarig durende feodale dictatorschap van de Tokugawa familie was de langste periode van ongeïnterrumpeerde vrede die Japan ooit mocht meemaken. Er kwam een einde aan de onderlinge rivaliteit van landheren en het algemeen militarisme en een verbod op duels (wat aanleiding gaf tot het grote Japanse epos van de ‘47 Ronin van Ako’ tijdens de Genroku periode 1688-1704), en de krijgskunst wordt meer en meer een middel tot zelfontwikkeling i.p.v. zelfbehoud.
‘Musashi laat zich de toekomst voorspellen’, houtsnede van Utagawa Kuniyoshi 1798-1861.
In 1639 kondigde het Tokugawa bewind een isolatiebeleid af dat ruim tweehonderd jaar zou duren. Angst voor inmenging van westerlingen in interne zaken en voor kolonisatie deed de Japanners vrij rigoureus regeren, in 1615 verbood de regering het christendom en missionarissen en andere buitenlanders werden het land uit gezet of geëxecuteerd en de grenzen gingen volledig dicht. De Nederlanders mochten als enige Europeanen, omdat ze geen bekeringsdrift hadden contact onderhouden via het eilandje Desjhima in de haven van Nagasaki en de Chinezen via de Ryukyu eilanden en de Koreanen via Tsuhima. Vaak wordt de komst van de Amerikaanse commodore Perry die in 1854 Japan dwong zijn grenzen te openen door onder andere vanuit de baai van Tokyo te schieten, gezien als aanleiding tot de val van het Tokugawa shogunaat. De Tokugawa’s konden hierna de druk van het buitenland niet langer negeren en stelde enkele havens open voor de handel met overzeese landen. Er werden handels- en vriendschapsverdragen gesloten met Amerika en andere mogendheden.
In Japan’s vreedzame Edoperiode of Takugawa-periode (1603-1868) wordt het bushido verder verfijnd en ontwikkeld, en begint de ontwikkeling van de overgang van vechtkunst naar gecultiveerde vechtkunst. Het driehonderdjarig durende feodale dictatorschap van de Tokugawa familie was de langste periode van ongeïnterrumpeerde vrede die Japan ooit mocht meemaken. Er kwam een einde aan de onderlinge rivaliteit van landheren en het algemeen militarisme en een verbod op duels (wat aanleiding gaf tot het grote Japanse epos van de ‘47 Ronin van Ako’ tijdens de Genroku periode 1688-1704), en de krijgskunst wordt meer en meer een middel tot zelfontwikkeling i.p.v. zelfbehoud.
‘Musashi laat zich de toekomst voorspellen’, houtsnede van Utagawa Kuniyoshi 1798-1861.
In 1639 kondigde het Tokugawa bewind een isolatiebeleid af dat ruim tweehonderd jaar zou duren. Angst voor inmenging van westerlingen in interne zaken en voor kolonisatie deed de Japanners vrij rigoureus regeren, in 1615 verbood de regering het christendom en missionarissen en andere buitenlanders werden het land uit gezet of geëxecuteerd en de grenzen gingen volledig dicht. De Nederlanders mochten als enige Europeanen, omdat ze geen bekeringsdrift hadden contact onderhouden via het eilandje Desjhima in de haven van Nagasaki en de Chinezen via de Ryukyu eilanden en de Koreanen via Tsuhima. Vaak wordt de komst van de Amerikaanse commodore Perry die in 1854 Japan dwong zijn grenzen te openen door onder andere vanuit de baai van Tokyo te schieten, gezien als aanleiding tot de val van het Tokugawa shogunaat. De Tokugawa’s konden hierna de druk van het buitenland niet langer negeren en stelde enkele havens open voor de handel met overzeese landen. Er werden handels- en vriendschapsverdragen gesloten met Amerika en andere mogendheden.
Dit initieerde een periode van snelle ontwikkelingen in de buitenlandse handel en modernisering en verwestersing van Japan. Het shogunaat werd hierop echter snel geconfronteerd met interne vijandigheden en verzet zoals de xenofobische beweging Ishin Shishi wiens leuze was: ‘sonno joi’ (letterlijk ‘eer aan de keizer, verdrijf de barbaren’). De Ishin shishin waren samoerai van lagere rang van de Satsuma, Choshu en Tosa clan. Zij waren uitgesproken loyalisten en radicaal in hun opvattingen en handelen. Zij beschouwden de keizer als de wettelijke heerser van Japan en zij hoopte de noodzakelijke veranderingen door te kunnen voeren zodat de feitelijke macht bij de keizer zou komen te liggen. Tot nu toe was de keizer (sinds de Nara periode – 8e eeuw) eigenlijk enkel ceremonieel het staatshoofd geweest. Keizer Komei (22 juli 1831-30 januari 1867, 121e keizer van Japan en de laatste tijdens de Edo periode) was eveneens een fel tegenstander van relaties met het buitenland en had zelf nooit een buitenlander ontmoet. Hij brak met de eeuwenoude keizerlijke tradities en nam een actieve rol op zich in staatsaangelegenheden. Uiteindelijk wist hij in maart 1863 een bevel uit te reiken; ‘Het Bevel om de Barbaren te Verdrijven’. Hoewel het shogunaat dit bevel niet zou uitvoeren inspireerde het wel verschillende aanvallen tegen zowel buitenlanders als het shogunaat.
Wanneer de nieuwe 15-jarige keizer Meiji de overleden keizer Komei opvolgt tekent hij in 1867 een door Satsuma en Choshu geformuleerd decreet dat hen in de naam van de keizer het bevel geeft de Tokugawa regering omver te werpen. De Boshin-oorlog breekt dan uit en duurt van 1868 tot 1869. Het keizerlijke leger zou de burgeroorlog winnen en het Tokugawa shogunaat ten val brengen. Deze revolutie, de ‘Meiji restauratie’ luidt het eind van de samoerai klasse in en schaft het feodale klassensysteem af. Zij voerde haar voornemens m.b.t. het uitzetten van buitenlanders echter niet uit, maar koos juist voor een progressievere aanpak van de modernisering van Japan die al intensief op gang was gekomen gedurende de laatste jaren van het Tokugawa shogunaat. De Meiji regering nam uiteindelijk dezelfde bepalingen als die van het Tokugawa shogunaat over, maar was beter in het efficiënt mobiliseren van het gehele land richting vernieuwing.
Ondanks de steun die de samoerai aan het keizerlijk hof hadden gegeven zag het er naar uit dat veel Meiji hervormingen hun belangen niet dienden, zoals de vorming van een dienstplicht leger en de afschaffing van erfelijke afstamming en stipendia. Deze onvrede leidde tot een aantal opstanden zoals de Saga Rebellie in 1874 en de opstand in Choshu in 1876. Voormalige Satsuma samoerai die de regering verlaten hadden vanwege verschillen van mening over het buitenlandse beleid startte de Satsuma Rebellie in 1877. Zij vochten onder leiding van Saigo Takamori, de belichaming van ‘de laatste samoerai’ voor het behoud van de samoerai klasse. Hun verzet eindigde in een heroïsche maar totale nederlaag in de Slag van Shiroyama.
The Last Samurai, 2003, film, acteur Ken Watanabe in de rol van Katsumoto, een samoerai/dichter die eens keizer Meiji’s grootste vertrouweling was. Zijn onvrede met de bureaucratische hervormingen zette hem ertoe aan een opstand te organiseren tegen het Keizerlijke leger. Het karakter Katsumoto is gebaseerd op de echt bestaande samoerai Saigo Takamori.
Wanneer de nieuwe 15-jarige keizer Meiji de overleden keizer Komei opvolgt tekent hij in 1867 een door Satsuma en Choshu geformuleerd decreet dat hen in de naam van de keizer het bevel geeft de Tokugawa regering omver te werpen. De Boshin-oorlog breekt dan uit en duurt van 1868 tot 1869. Het keizerlijke leger zou de burgeroorlog winnen en het Tokugawa shogunaat ten val brengen. Deze revolutie, de ‘Meiji restauratie’ luidt het eind van de samoerai klasse in en schaft het feodale klassensysteem af. Zij voerde haar voornemens m.b.t. het uitzetten van buitenlanders echter niet uit, maar koos juist voor een progressievere aanpak van de modernisering van Japan die al intensief op gang was gekomen gedurende de laatste jaren van het Tokugawa shogunaat. De Meiji regering nam uiteindelijk dezelfde bepalingen als die van het Tokugawa shogunaat over, maar was beter in het efficiënt mobiliseren van het gehele land richting vernieuwing.
Ondanks de steun die de samoerai aan het keizerlijk hof hadden gegeven zag het er naar uit dat veel Meiji hervormingen hun belangen niet dienden, zoals de vorming van een dienstplicht leger en de afschaffing van erfelijke afstamming en stipendia. Deze onvrede leidde tot een aantal opstanden zoals de Saga Rebellie in 1874 en de opstand in Choshu in 1876. Voormalige Satsuma samoerai die de regering verlaten hadden vanwege verschillen van mening over het buitenlandse beleid startte de Satsuma Rebellie in 1877. Zij vochten onder leiding van Saigo Takamori, de belichaming van ‘de laatste samoerai’ voor het behoud van de samoerai klasse. Hun verzet eindigde in een heroïsche maar totale nederlaag in de Slag van Shiroyama.
The Last Samurai, 2003, film, acteur Ken Watanabe in de rol van Katsumoto, een samoerai/dichter die eens keizer Meiji’s grootste vertrouweling was. Zijn onvrede met de bureaucratische hervormingen zette hem ertoe aan een opstand te organiseren tegen het Keizerlijke leger. Het karakter Katsumoto is gebaseerd op de echt bestaande samoerai Saigo Takamori.
Het plot van de film is o.a. gebaseerd op de Satsuma Rebellie in 1877 geleid door Saigo Takamori en ook op de memoires van Jules Brunet, een Franse legerofficier die in de voorafgaande Boshin oorlog aan de kant van de Takugawa Shogun tegen de volgelingen van Keizer Meiji vocht. In de eerste veldslag in 1868 bij Toba-Fushimi leden ze zware verliezen en wisten naar Edo te ontsnappen, waar ze achterna werden gezeten door de Keizerlijke troepen die onder leiding stonden van ‘last samurai’ Saigo Takamori. De Takugawa shogun, Yoshinobu zag zich gedwongen zich over te geven en werd als straf verbannen naar Mito, waarna het overgrote merendeel van Japan het gezag van de Keizer aanvaarde. Enkele volhardende aanhangers van het shogunaat weigerden dit echter nog steeds, maar hun verzet was tevergeefs.
Na de overgave van shogun Yoshinobu in Edo was Jules Brunet samen met Enomoto Takeaki, admiraal van de marine van de Shogun met de resten van de vloot naar Hokkaido gevlucht. Daar hielp hij Enomoto Takeaki met het stichten van de Republiek van Ezo. De slag bij Hakodate (20/01/1868-17/05/1869) in Hokkaido was de laatste fase van de Boshin oorlog. De troepen van de Keizerlijke regering 8000 in aantal vochten tegen 800 rebellen van de Ezo Republiek die zij aan zij vochten met de groep van Franse militaire adviseurs, leden van de eerste Franse militaire missie naar Japan die het leger van het shogunaat in 1867-1868 hadden geholpen met het moderniseren, met aan het hoofd Jules Brunet. Jules Brunet wist samen met de rest van de Franse soldaten na het verlies van de slag te vluchten met een Frans oorlogsschip dat gedurende de slag bij Hakodate gestationeerd was in de haven van Hakodate en werd gebracht naar Yokohama en van daaruit naar Saigon, vanwaar hij terug naar Frankrijk vaarde op een cruiseschip. Hij ontliep zijn straf ondanks Japans verzoek. Later ontving hij medailles van de Meiji Keizer. Zijn vroegere metgezel Enomoto Takeaki diende toen inmiddels als minister in de regering en had hier waarschijnlijk een steentje aan bij gedragen. Jules Brunet was deels de inspiratie voor het karakter van Nathan Algren, gespeeld door acteur Tom Cruise in de film ‘The Last Samurai’.
Comments are closed.